IPM zonder middelenlijsten is sleutel naar duurzame landbouw

Nefyto-reactie op conceptcertificatieschema 'On the way to planetproof' voor plantaardige producten

Algemeen
Nefyto ondersteunt initiatieven die leiden tot verduurzaming van de gewasbescherming in de land- en tuinbouw. De keuzes die SMK in het certificatieschema maakt ten aanzien van bijvoorbeeld het plan van aanpak IPM, registratie gewasbescherming, de erfemissiescan, beslissingsondersteunende systemen en de keuring van spuitapparatuur spreken Nefyto aan en sluiten goed aan bij de duurzaamheidsambities van Nefyto (zie Nefyto Visie en Ambitie).

Vraagtekens zet Nefyto bij de praktische uitvoerbaarheid en haalbaarheid van het nieuwe concept-certificatieschema. Vanuit de gedeelde ambitie om te verduurzamen, legt Nefyto in algemene zin de volgende aandachtspunten aan SMK voor:

De sleutel naar een duurzame land- en tuinbouw is IPM zonder middelenlijsten;
Houd rekening met de risico-beperkende maatregelen van het wettelijk gebruiksvoorschrift;
De middelenlijsten zeggen niets over de risico’s in de dagelijkse praktijk;
De Calamiteitenregeling geeft geen garantie dat middelen beschikbaar zijn.

Diverse supermarktketens hebben aangegeven de komende jaren het aandeel milieukeur-gecertificeerde producten substantieel te willen laten stijgen. Dit zal er toe leiden dat de groep telers die met Milieukeur werkt ook substantieel toeneemt en de keuzes die SMK maakt grote(re) gevolgen hebben voor toeleveranciers in de land- en tuinbouw, waaronder toelatinghouders van gewasbeschermingsmiddelen.

De sleutel naar een duurzame land- en tuinbouw is IPM zonder middelenlijsten

Voor een productieve en duurzame land- en tuinbouw is geïntegreerde gewasbescherming een belangrijke voorwaarde (zie ook Nefyto Visie en Ambitie). Het is positief dat Milieukeur in haar nieuwe schema uitgaat van een geïntegreerde aanpak van ziekten en plagen (IPM). Nefyto is daarbij van mening dat binnen IPM geen bovenwettelijke eisen ten aanzien van de keuze van middelen en de actieve-stofnorm passen. Boeren en tuinders moeten IPM zodanig kunnen invullen dat de integrale risico’s ten aanzien van volksgezondheid (residu), arbeidsveiligheid, milieu én resistentie-ontwikkeling zo laag mogelijk zijn, binnen de geldende economische voorwaarden. Lijsten met verboden middelen en actieve-stofnormen leiden er toe dat de middelenkeuze suboptimaal zal zijn, er een onnodige belasting ontstaat voor de consument, toepassers en werkenden in de land- en tuinbouw en voor het milieu en de resistenties toenemen. Het stellen van aanvullende residu-eisen door supermarktketens heeft dit duidelijk gemaakt, alsook de studie van AH en N&M naar de gevolgen van het verbieden van gewasbeschermingsmiddelen. Daarmee schiet SMK voor een deel zijn doel voorbij. Daarnaast staan middelenlijsten de door SMK gewenste internationalisering in de weg.

Boeren en tuinders moeten nu al met een kleiner pakket, specifieker werkende gewasbeschermingsmiddelen de schade als gevolg van een toenemend aantal ziekten, plagen en onkruiden zien te beperken. Resistentie-ontwikkeling is onvermijdelijk. Supermarkten zullen op hun beurt geen concessies (willen) doen aan het kwaliteitsniveau van de producten die ze aan hun klanten willen aanbieden. Daarmee ligt er een zware (onmogelijke?) opdracht voor alle betrokkenen.

Houd rekening met de risico-beperkende maatregelen van het wettelijk gebruiksvoorschrift

De wetenschappelijke en onafhankelijke risicobeoordeling van EFSA en Ctgb is streng en zal de komende jaren nog strenger worden: meer middelen verdwijnen en de toepassingsrandvoorwaarden nemen toe. Vanuit risico-perspectief hebben bovenwettelijke eisen voor gewasbeschermingsmiddelen geen meerwaarde. Die zijn immers via de toelating afgedekt, mits de gewasbeschermingsmiddelen overeenkomstig het wettelijk gebruiksvoorschrift worden toegepast. Borging van een juiste toepassing van de gewasbeschermingsmiddelen wordt de komende jaren belangrijker, maar in het nieuwe SMK-schema zijn hier nauwelijks aanknopingspunten voor.

Nefyto spreekt zijn waardering uit om de erfemissiescan in het certificatieschema op te nemen, aangezien een substantieel deel van de belasting van het oppervlaktewater van het erf afkomstig is.

De middelenlijsten zeggen niets over de risico’s in de dagelijkse praktijk

In het concept-certificatieschema ‘On the way to planetproof’ voor plantaardige producten zijn diverse lijsten met actieve stoffen opgenomen. Voor de lijsten uit bijlage 2c “Actieve stoffen waarvoor aanvullende voorwaarden gelden” is voor Nefyto niet duidelijk c.q. is niet onderbouwd op welke wijze deze lijsten tot stand zijn gekomen. Nefyto verzoekt SMK deze onderbouwing alsnog op te nemen in het schema en de betrokken toelatinghouders in de gelegenheid te stellen te reageren op de onderbouwing. Daarnaast krijgt Nefyto van haar deelnemers diverse signalen over fouten in de middelenlijsten.

In het geval bij het samenstellen van de SMK-lijsten gebruik is gemaakt van de CLM-risicolijst uit 2016, keurt Nefyto de classificatie en de systematiek af die aan de risicolijst ten grondslag ligt. De CLM-risicolijst zegt niets over risico’s bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de dagelijkse praktijk. Alle middelen op de risicolijst zijn bij gebruik volgens het etiket veilig voor mens en milieu. De classificatie van stoffen in de risicolijst is gebaseerd op een mix van internationale en nationale, oude, nieuwe en tijdelijke gegevens. De vele bronnen geven de indruk van een zorgvuldig samengestelde lijst. Nadere bestudering leert dat dat niet zo is.

De calamiteitenregeling geeft geen garantie dat middelen beschikbaar zijn

Indien er zich situaties voordoen waarin de ‘On the way to PlanetProof’-eisen vergaande negatieve consequenties hebben voor de kwaliteit of opbrengst van de betreffende teelt kan een beroep worden gedaan op de calamiteitenregeling (bijlage 2e). Nefyto wil er op wijzen dat, als een gewasbeschermingsmiddel slechts bij calamiteiten gebruikt mag worden, er geen garanties zijn dat het noodzakelijke middel bij een calamiteit daadwerkelijk voor de markt beschikbaar is of komt.